Thực trạng và một số giải pháp phát triển ngành đóng tàu tại Hải Phòng
16/05/2013
1814 Lượt xem
Đây là một trong những nội dung được ông Trần Văn Hùng - Sở công thương Hải Phòng trình bày tại hội thảo "Giải pháp đổi mới công nghệ trong ngành đóng mới và sửa chữa tàu thủy" do Sở Khoa học và Công nghệ Hải Phòng giao cho Sàn giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng (Hatex) tổ chức ngày 15/5/2013.
Hải Phòng là một trong 28 tỉnh, thành phố ven biển ở nước ta với 125 km chiều dài đường bờ biển. Do vị trí địa chính trị, địa kinh tế đặc thù, thành phố Hải Phòng là nơi được các Tập đoàn kinh tế, các Tổng công ty lớn trong nước lựa chọn làm nơi đầu tư. Sự phát triển của các Tập đoàn, Tổng công ty trong thời gian qua đã thúc đẩy kinh tế thành phố tăng trưởng và phát triển với tốc độ khá cao và đã trở thành một bộ phận không thể tách rời như Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy VN (Vinashin) trên địa bàn thành phố luôn chiếm tỷ trọng 50% sản lượng đóng mới và sửa chữa phương tiện nổi của Tập đoàn Vinashin. Vừa qua do tác động của khủng hoảng tài chính, kinh tế thế giới, đồng thời do năng lực, kinh nghiệm quản lý, đầu tư đã ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của Tập đoàn và từ đó tác động đến cơ cấu kinh tế như: cơ cấu đầu tư, cơ cấu lao động, cơ cấu sản phẩm và giá trị SXCN của thành phố. Thực trạng ngành đóng tàu Hải Phòng
Trên địa bàn thành phố Hải Phòng hiện có 34 doanh nghiệp đóng mới phương tiện thủy bao gồm 5 DNNN, 3 DN quốc phòng, 26 DN ngoài nhà nước với tổng số lao động toàn ngành trên 21.000 người. Năng lực đóng mới được hầu hết các gam tàu chở hàng, tàu chở ô tô, tàu chuyên dụng, tàu công trình… với yêu cầu kỹ thuật cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế. Năng lực đóng mới toàn ngành đạt trên 1.000.000DWT/năm và có thể sửa chữa hàng trăm lượt tàu/năm. Giá trị SXCN toàn ngành luôn chiếm từ 17-18% giá trị SXCN toàn thành phố. Riêng 4 DN đóng tàu thuộc Vinashin (Bạch Đằng, Nam Triệu, Phà Rừng, Bến Kiền) có tổng năng lực đóng mới chiếm gần 68% năng lực toàn ngành. Ngành đóng tàu Hải Phòng hiện đã đóng thành công những loạt tàu lớn, hiện đại: series tàu hàng 6.500DWT; 11.500DWT, 15.000DWT, 22.500DWT, 34.000DWT, 53.000DWT, 56.200DWT; tàu chở dầu, tầu chở hoá chất đến 13.000 DWT; tàu chở xi măng 16.800DWT, tàu chở container từ 700 đến 1.700 TEU, tàu chở khí Ethylen 4.500m3; tàucông trình (tàu cuốc 1.500m3/h; hút hùn 2.800 m3/h); thiết bị Ụ nổi 9.600 tấn, kho nổi chứa xuất dầu 150.000DWT; tàu kéođến 7.000CV;tàu chở xà lan Lash 10.900 DWT, tàu pháo Hải quân, ....Năng lực sửa chữa tàu của doanh nghiệp đóng tàu Hải Phòng có thể sửa chữa phục hồi tàu 160.000 DWT (Tổng công ty CNTT Nam Triệu). Ngành đóng tàu Hải Phòng đã trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu tầu thuỷ của cả nước. Thị trường xuất khẩu chủ yếu là: Anh, Hà Lan, Hàn Quốc, Đức, Na Uy......
Về chỉ số phát triển SXCN của ngành đóng tàu Hải Phòng: năm 2009 đạt 68,13% giảm 31,87% so với năm 2008; năm 2010 đạt 98,89% giảm 1,11% so với năm 2009; năm 2011 ước tăng 20,72% so với năm 2010 và đang có xu hướng giảm trong thời gian gần đây.
Cho đến nay, ngành công nghiệp đóng tầu Việt Nam nói chung và ngành công nghiệp đóng tàu Hải phòng nói riêng vẫn còn chịu ảnh hưởng nặng nề của cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới. Trên địa bàn thành phố, ngoài một số ít doanh nghiệp như Công ty cổ phần đóng tàu Sông Cấm luôn duy trì được sản xuất ổn định, có các chỉ tiêu về giá trị SXCN, doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách, thu nhập của người lao động luôn tăng trưởng, năm sau cao hơn năm trước; còn lại hầu hết các doanh nghiệp đóng tàu ở trong tình trạng thiếu đơn hàng. Các chủ tàu dừng, huỷ các hợp đồng và sửa chữa tàu đã ký dẫn đến tình hình sản xuất, kinh doanh và đầu tư của ngành công nghiệp đóng và sửa chữa tàu, công việc làm của người lao động tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Hiện nay, Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy VN và các doanh nghiệp thuộc ngành đang nỗ lực củng cố, duy trì giữ vững sản xuất, vừa khẩn trương đẩy mạnh tái cơ cấu toàn diện về mô hình tổ chức, về tài chính, về đầu tư … theo các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ: số 926/QĐ-TTg ngày 18/6/2010 về việc tái cơ cấu Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy VN và QĐ số 2018/QĐ-TTg ngày 18/11/2010 về việc phê duyệt Đế án tái cơ cấu Tập đoàn CNTT Việt Nam. Công nghiệp hỗ trợ ngành đóng tàu:
- NM Chế tạo và lắp ráp động cơ Diezel tàu thủy Mitsubishi (Bạch Đằng) đã lắp ráp được 04 động cơ 6.230 kW, đã dùng lắp cho máy chính tàu hàng 22.500DWT do Tcty CNTT Bạch Đằng đóng;
- CCN tàu thủy An Hồng: lắp ráp động cơ diesel, chế tạo nồi hơi, chế tạo bảng, tủ, cáp điện tàu thủy, chế tạo xích neo, chế tạo chân vịt biến bước, chế tạo hộp số và hệ truyền động.
- KCN tàu thủy Shinec: chế tạo nội thất tàu thủy, thiết bị trên boong…
- Sản xuất cáp điện tàu thủy, vật liệu hàn tai các NM Nam Triệu;
- Sản xuất nắp hầm hàng tàu tại Công ty cổ phần Lisemco (Công ty TNHH MTV Chế tạo thiết bị và Đóng tàu HP); Công ty đóng tàu Bến Kiền.
- Sản xuất sơn tàu biển tại Cty Cổ phần Sơn Hải Phòng. Trình độ công nghệ:
Ngành công nghiệp tàu thủy Hải Phòng giai đoạn 2003-2009 đã được Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy VNtập trung vốn đầu tư để thực hiện các dự án đầu tư mở rộng, đầu tư chiều sâu nâng cao năng lực sản xuất, tạo điều kiện cơ bản cho các doanh nghiệp đầu tư hình thành được cơ sở vật chất kỹ thuật quan trọng cho ngành đóng tàu Hải Phòng. Vốn đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật phục vụ công nghiệp đóng mới và sửa chữa tàu tăng nhanh trong giai đoạn 2003-2009. Tổng tài sản cố định của ngành công nghiệp sản xuất phương tiện vận tải năm 2009 đạt 12.389 tỷ đồng; tăng 2,83 lần so với năm 2006, đảm bảo đóng được các sản phẩm tàu biển, tàu công trình cỡ lớn, sản xuất và lắp ráp được động cơ thấp có công suất từ 2.600kW – 23.500kW (đã lắp ráp và chạy thử động cơ 6.230kW được dùng lắp cho máy chính tàu 22.500 tấn).
Ngành CNTT Hải Phòng đã có bước trưởng thành nhanh chóng cả về trình độ công nghệ, tổ chức sản xuất và lĩnh vực quản lý. Bước đầu đã áp dụng các quy trình công nghệ đóng tàu tiên tiến, chuyên môn hóa cao (đóng tàu theo seri). Đã đầu tư, ứng dụng một số máy móc thiết bị kỹ thuật số (như máy công cụ NC, CNC; máy cắt Plasma, máy hàn tự động, các dây chuyền xử lý tôn, dây chuyền sơn tổng đoạn hiện đại...), ứng dụng túi khí trong việc hạ thủy tàu... đã góp phần vào việc đóng mới thành công các con tàu có yêu cầu cao về kỹ thuật, đạt tiêu chuẩn quốc tế và khẳng định CNTT Hải Phòng có thể đáp ứng mọi yêu cầu khắt khe nhất của các khách hàng quốc tế .
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, ngành CNTT Hải Phòng vẫn còn một số tồn tại, hạn chế: Đa phần thiết bị sử dụng đều được đầu tư từ trước năm 2000 ở mức độ tinh xảo chủ yếu là thiết bị chuyên dụng và cơ khí hóa. Hiệu quả đóng mới các gam tàu XK chưa cao do các NM được đầu tư dàn trải, trang thiết bị SX chưa đồng bộ, mức độ tự động hóa thấp, trình độ công nghệ SX còn hạn chế, việc đóng tàu theo seri mới hình thành trong vài năm gần đây nên năng suất các NM là rất thấp so với khu vực và thế giới, hao phí vật tư trong hạ liệu còn lớn. Do ảnh hưởng suy giảm của ngành CNTT Việt Nam nên tiến trình đầu tư các NM trong CCN tàu thủy An Hồng chậm được triển khai nên chưa có các sản phẩm điện tử, tự động, nghi khí hàng hải, cần cẩu, hệ thống lái, trục, nồi hơi cung cấp cho tàu. Các ngành công nghiệp hỗ trợ: luyện kim, thép, chế tạo máy hầu như chưa có dẫn đến vật tư, máy móc thiết bị vẫn phải nhập khẩu, do đó giá thành cao, khó kiểm soát được tiến độ do phải chờ nhập hàng về, làm giảm tính chủ động và khả năng cạnh tranh của ngành CNTT. Quy hoạch phát triển CNTT tại Hải Phòng của Vinashin
Trong Quy hoạch tổng thể phát triển ngành CNTT Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, thành phố Hải Phòng vẫn được xác định là Trung tâm đóng tàu khu vực phía Bắc.Trung tâm đóng tàu vận tải phía Bắc được xây dựng trên cơ sở 4 NM lớn hiện có thuộc Vinashin là Hạ Long, Nam Triệu, Phà Rừng và Bạch Đằng. Theo quy hoạch sau năm 2020, sẽ di dời NM đóng tàu Bạch Đằng ra sông Bạch Đằng để hình thành Trung tâm đóng tàu lớn nối tiếp từ Phà Rừng đến Bạch Đằng có quy mô khoảng 400ha, chiều dài đường bờ 4,5km. Trung tâm đóng tàu vận tải phía Bắc được quy hoạch có tống công suất khoảng 2-3 triệu DWT/năm, đáp ứng được từ 56-75% nhu cầu bổ sung đội tàu biển Việt Nam đến năm 2020. Ở khu vực phía Bắc, Hải Phòng là địa phương duy nhất được Quy hoạch là Trung tâm đóng mới, sửa chữa tàu chuyên dụng đặc biệt phục vụ các ngành kinh tế gồm: lực lượng vũ trang, tàu công trình, tìm kiếm cứu nạn, nghiên cứu biển trên cơ sở 2NM dân sự: Bến Kiền, Sông Cấm (được di dời ra khỏi nội thành, liên doanh cùng Damen xây dựng NM mới ở phía Bắc Sông Cấm quy mô trên 50ha để đóng tàu chuyên dụng, tàu kéo, tàu cao tốc) và 3 NM quốc phòng gồm Cty 189, Hồng Hà, Hải Long (X46) hiện đã được đầu tư công nghệ hạ thủy tàu bằng sàn nâng hiện đại.
Quyết định 2108/QĐ-TTg ngày 18/11/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đế án tái cơ cấu Tập đoàn CNTT Việt Nam, các đon vị thành viên của Vinashin tại Hải Phòng được tổ chức lại theo hướng chuyên môn hóa sản xuất một số chủng loại sản phẩm tàu nhất định để phát huy cao nhất lợi thế về vị trí địa lý, công nghệ thiết bị, hạ tầng kỹ thuật đã đầu tư của các đơn vị thành viên trong các Tcty, đảm bảo khai thác, sử dụng có hiệu quả, giảm thiệt hại những tài sản đã và đang đầu tư, duy trì đội ngũ cán bộ kỹ thuật và công nhân lành nghề. Theo đó, TCty CNTT Nam Triệu được quy hoạch chuyên môn hóa đóng mới các gam tàu, thiết bị ụ nổi phức tạp, có yêu cầu công nghệ cao như: ụ nổi, tàu dầu, tàu chở ô tô, tàu tổng hợp đến 70.000DWT; Tcty CNTT Phà Rừng chuyên môn hóa đóng mới các gam tàu cỡ trung bình (10.000-30.000DWT) gồm tàu hóa chất, tàu dầu, tàu hàng rời; TCty CNTT Bạch Đằng chuyên môn hóa đóng mới các gam tàu, thiết bị nổi phức tạp, có yêu cầu công nghệ cao như: tàu chở khí, tàu container đến 20.000DWT. Các nhà máy còn lại (chỉ tính các nhà máy đóng tàu >5.000DWT) thực hiện đóng các gam tàu vận tải thông thường hoặc trở thành cơ sở vệ tinh cho 3 Tcty CNTT: Nam Triệu, Bạch Đằng, Phà Rừng.
Mặc dù, ngành công nghiệp đóng mới, sửa chữa tàu thủy và phương tiện nổi Hải Phòng đang trong giai đoạn khó khăn chung của Ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam. Tuy nhiên, về lâu dài, để thực hiện thành công Chiến lược Biển Việt Nam trong giai đoạn tới, Ngành Công nghiệp đóng tàu vẫn được xác định là ngành công nghiệp chủ lực trong Quy hoạch phát triển công nghiệp thành phố Hải Phòng đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025. Ngành đóng tàu phát triển sẽ tạo sự tăng trưởng SXCN trên địa bàn và thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ đóng tàu phát triển, giải quyết nhiều việc làm cho người lao động, đóng góp nhiều trong giá trị kim ngạch xuất khẩu của thành phố. Một số giải pháp:
Để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đẩy nhanh việc thực hiện tái cơ cấu doanh nghiệp, từng bước vượt qua khó khăn trong giai đoạn hiện nay để duy trì SXKD, việc làm, thu nhập cho người lao động, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, đề nghị triển khai thực hiện một số giải pháp chủ yếu sau: - Giải pháp về công nghệ:
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thiết kế và chế tạo với sự trợ giúp của máy tính (CAD/CAM); đổi mới công nghệ phóng dạng và hạ liệu; ứng dụng công nghệ hiện đại làm sạch bề mặt kim loại và sơn phủ; ứng dụng các máy móc thiết bị kỹ thuật số trong sản xuất (như máy công cụ NC, CNC; máy cắt Plasma, máy hàn tự động, các dây chuyền xử lý tôn, dây chuyền sơn tổng đoạn hiện đại...), ứng dụng túi khí trong việc hạ thủy tàu, … trong hoạt động đóng mới các sản phẩm tàu chở hàng đến 70.000 tấn, kho nổi chứa xuất dầu 150.000 tấn, tàu chở hàng container, tàu công trình, tàu kéo, tàu cao tốc, tàu quân sự... - Giải pháp về cơ chế, chính sách và thị trường: Đối với Trung ương và Thành phố:
Đề nghị Chính phủ sớm có giải pháp, cơ chế, chính sách hỗ trợ làm cơ sở để các tổ chức tín dụng khoanh, giãn nợ cho các doanh nghiệp nhằm giảm thiểu chi phí tài chính, áp lực trả nợ, đồng thời tiếp tục xem xét cho vay với lãi suất ưu đãi để hoàn thiện các sản phẩm dở dang và thi công các sản phẩm đóng mới. Tạo điều kiện để các doanh nghiệp đóng tàu Hải Phòng được tham gia các dự án đóng mới tàu cá, tàu tìm kiếm cứu nạn, tàu kiểm ngư... phục vụ an ninh quốc phòng và các ngành kinh tế khác.
Do đặc thù của ngành đóng tàu giá trị đầu tư TSCĐ lớn, chu kỳ sản xuất dài, thời gian thu hồi vốn chậm, đề nghị Bộ Tài chính cho phép các doanh nghiệp điều chỉnh thời gian trích khấu hao từ 30 năm lên 50 năm đối với các công trình kiến trúc kiên cố như: đà tàu, cầu tàu, triền tàu, ụ tàu, bến cập...; điều chỉnh thời gian trích khấu hao từ 20 năm lên 30 năm đối với các máy móc thiết bị lớn như: cần cẩu, cầu trục, cổng trục...
Do chậm nộp hoặc chưa thanh toán hết số nợ BHXH nên việc giải quyết chế độ cho người lao động dôi dư, chuyển công tác, về chế độ tại các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.Đề nghị UBND thành phố xem xét, kiến nghị với Bộ LĐ-TB&XH, BHXH VN tạo điều kiện hỗ trợ các TCty trong việc chốt sổ BHXH cho các đối tượng đã chấm dứt HĐLĐ, giải quyết các chế độ trợ cấp thôi việc, mất việc làm cho các lao động bị cắt giảm.
Đề nghị UBND thành phố hỗ trợ xúc tiến đầu tư, cung cấp thông tin cho các doanh nghiệp về thị trường đóng tàu và quảng bá rộng rãi hình ảnh, thương hiệu của các doanh nghiệp tới thị trường đóng tàu trong nước và quốc tế. Tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đóng và sửa chữa tàu trên địa bàn phục hồi sản xuất và thực hiện tái cơ cấu toàn diện theo quyết định của Chính Phủ. Từng bước di dời các cơ sở đóng tàu trong nội thành vào khu, CCN đã quy hoạch cho công nghiệp đóng tàu; thu hút đầu tư phát triển mạnh công nghiệp phụ trợ như: điện - điện tử, nội thất, động cơ tàu thuỷ, nghi khí hàng hải. Đối với doanh nghiệp:
Trên cơ sở hạ tầng kỹ thuật và hệ thống máy móc thiết bị hiện có, các doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm thị trường; nghiên cứu, xây dụng phương án liên doanh, liên kết, chuyển một phần máy móc thiết bị sang sản xuất gia công cơ khí và kết cấu thép; thực hiện phương án sáp nhập, hợp nhất doanh nghiệp nhằm tạo điều kiện khai thác có hiệu quả cơ sở hạ tầng kỹ thuật hiện có đã được các doanh nghiệp đầu tư đồng bộ, trang thiết bị hiện đại, giữ được đội ngũ công nhân lành nghề, có nhiều kinh nghiệm, vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay, khi kinh tế phục hồi có thể đáp ứng ngay việc đóng mới các sản phẩm tàu biển truyển thống, có thế mạnh của doanh nghiệp./.