Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc kiểm soát và giảm thiểu phát thải khí nhà kính đã trở thành nhiệm vụ cấp thiết của các quốc gia trên toàn thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Để đáp ứng yêu cầu này, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký ban hành Quyết định số 13/2024/QĐ-TTg vào đầu năm 2024, quy định danh mục các lĩnh vực và cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Quyết định này có hiệu lực từ ngày 1/10/2024 và là bước tiến mới trong nỗ lực của Việt Nam trong việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon.

Danh mục các lĩnh vực phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính

Theo Quyết định 13/2024/QĐ-TTg, có sáu lĩnh vực chính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Đây là những ngành có mức độ phát thải cao và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia.

1. Năng lượng: Lĩnh vực này bao gồm công nghiệp sản xuất năng lượng, tiêu thụ năng lượng trong các ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ và dân dụng, khai thác than, dầu và khí tự nhiên. Đây là ngành đóng góp lớn nhất vào lượng phát thải khí nhà kính do việc sử dụng năng lượng hóa thạch.

2. Giao thông vận tải: Tiêu thụ năng lượng trong giao thông vận tải cũng là một nguồn phát thải lớn. Với sự gia tăng nhanh chóng của số lượng phương tiện giao thông, đặc biệt là tại các đô thị lớn, việc kiểm kê khí nhà kính trong ngành này là cực kỳ cần thiết để kiểm soát ô nhiễm không khí và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

3. Xây dựng: Ngành xây dựng bao gồm tiêu thụ năng lượng trong quá trình xây dựng và các quá trình công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng. Sự phát triển nhanh chóng của cơ sở hạ tầng và các dự án xây dựng lớn đã góp phần làm gia tăng lượng khí nhà kính trong ngành này.

4. Các quá trình công nghiệp: Đây là nhóm ngành bao gồm sản xuất hóa chất, luyện kim, công nghiệp điện tử, và sử dụng sản phẩm thay thế cho các chất làm suy giảm tầng ozon. Việc kiểm kê khí nhà kính trong các ngành này giúp đảm bảo rằng quá trình sản xuất và tiêu dùng diễn ra bền vững và thân thiện với môi trường.

5. Nông nghiệp, lâm nghiệp và sử dụng đất: Lĩnh vực này bao gồm chăn nuôi, lâm nghiệp, thay đổi sử dụng đất, và tiêu thụ năng lượng trong nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản. Đây là những ngành có đóng góp đáng kể vào phát thải khí nhà kính, đặc biệt là do quá trình phát thải từ đất đai và sử dụng phân bón hóa học.

6. Chất thải: Bao gồm bãi chôn lấp chất thải rắn, xử lý chất thải rắn bằng phương pháp sinh học, thiêu đốt và đốt lộ thiên chất thải, xử lý và xả thải nước thải. Xử lý chất thải hiệu quả là một trong những biện pháp quan trọng để giảm thiểu lượng khí nhà kính phát thải từ ngành này.

Các cơ sở phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính

Theo quyết định mới, có tổng cộng 2.166 cơ sở phát thải khí nhà kính trên cả nước phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Trong đó, có:

- 1.805 cơ sở thuộc ngành công thương, chiếm phần lớn trong danh sách này.

- 75 cơ sở thuộc ngành giao thông vận tải.

- 229 cơ sở thuộc ngành xây dựng.

- 57 cơ sở thuộc ngành tài nguyên và môi trường.

Các cơ sở này sẽ phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính theo hướng dẫn của các Bộ liên quan, bao gồm Bộ Công Thương, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng, và Bộ Tài nguyên và Môi trường. Sau khi kiểm kê, các cơ sở phải nộp báo cáo kiểm kê khí nhà kính theo Nghị định của Chính phủ về việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon.

Vai trò của UBND xác tỉnh, thành phố trực thuộc Trung Ương

UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cũng có trách nhiệm quan trọng trong việc chỉ đạo các cơ quan chuyên môn đôn đốc các cơ sở trên địa bàn thực hiện kiểm kê khí nhà kính theo quy định. Các cơ quan này cần cập nhật và điều chỉnh danh mục các cơ sở phát thải khí nhà kính trên địa bàn, sau đó gửi danh sách này về Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các Bộ quản lý lĩnh vực liên quan để tổng hợp và báo cáo lên Chính phủ.

Quy trình rà soát và cập nhật danh mục

Để đảm bảo tính chính xác và kịp thời, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ chủ trì và phối hợp với các Bộ khác như Bộ Công Thương, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cũng như UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, để rà soát và cập nhật danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính. Quy trình này nhằm đảm bảo rằng các cơ sở mới hoặc có thay đổi trong hoạt động sẽ được đưa vào danh sách kiểm kê khí nhà kính, giúp Chính phủ có được cái nhìn toàn diện và chính xác về tình hình phát thải khí nhà kính trên cả nước.

Hiệu lực và các quy định liên quan

Quyết định 13/2024/QĐ-TTg sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/10/2024. Đồng thời, Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg ngày 18/1/2022, quy định danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính trước đây, sẽ hết hiệu lực từ cùng ngày. Điều này đồng nghĩa với việc các cơ sở phát thải khí nhà kính đã được liệt kê trong Quyết định 01/2022/QĐ-TTg nhưng không có trong danh mục mới của Quyết định 13/2024/QĐ-TTg sẽ không phải thực hiện kiểm kê và nộp báo cáo kiểm kê khí nhà kính cấp cơ sở vào năm 2025.

Ý nghĩa và tác động xủa Quyết Định 13/2024/QĐ-TTg

Việc ban hành Quyết định 13/2024/QĐ-TTg là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực của Việt Nam nhằm giảm thiểu phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường. Đây là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu về biến đổi khí hậu, phù hợp với các cam kết quốc tế trong Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.

Quyết định này không chỉ có ý nghĩa về mặt quản lý nhà nước mà còn tạo ra áp lực cần thiết đối với các cơ sở sản xuất và kinh doanh trong việc kiểm soát và giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Với các quy định cụ thể và rõ ràng, các cơ sở sẽ phải nâng cao trách nhiệm của mình trong việc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Ngoài ra, việc yêu cầu kiểm kê khí nhà kính sẽ giúp tạo ra một cơ sở dữ liệu quan trọng về lượng phát thải khí nhà kính của từng cơ sở, từng ngành và từng khu vực. Điều này sẽ hỗ trợ các cơ quan quản lý nhà nước trong việc xây dựng và triển khai các chính sách phù hợp, nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững và giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu.

Kết luận

Quyết định 13/2024/QĐ-TTg là một văn bản pháp lý quan trọng, đánh dấu bước tiến mới trong quản lý phát thải khí nhà kính tại Việt Nam. Với sự phân loại rõ ràng và chi tiết về các lĩnh vực, cơ sở phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính, Quyết định này không chỉ góp phần giảm thiểu lượng khí nhà kính phát thải mà còn giúp nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trong việc bảo vệ môi trường. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu, hướng tới một tương lai bền vững và thân thiện với môi trường.

Nguồn: baochinhphu.vn